Tham gia cuộc thi Nghiên cứu Khoa học Kỹ thuật dành cho học sinh, hai học sinh Nguyễn Sỹ Tuệ và Vũ Thanh Hảo Ngọc (Lớp 12AL1 - Trường THCS và THPT Nguyễn Siêu) đã thực hiện đề tài khoa học thuộc lĩnh vực Khoa học xã hội và hành vi “Mối tương quan giữa nhận thức liêm chính học thuật AI và thành công học tập của học sinh - Đề xuất xây dựng bộ hướng dẫn sử dụng AI trong trường THPT”.
Sự phát triển bùng nổ của Trí tuệ Nhân tạo Tạo sinh (Generative AI) đang thúc đẩy một làn sóng chuyển đổi mạnh mẽ trên toàn cầu, với tỉ lệ học sinh các cấp tại Việt Nam sử dụng AI trong học tập đang có xu hướng tăng cao. Tuy nhiên, việc này cũng làm dấy lên những mối lo ngại nghiêm trọng về vấn đề lạm dụng, suy giảm tư duy phản biện, và đặc biệt là các hành vi vi phạm liêm chính học thuật.
Theo đó, nghiên cứu được thực hiện nhằm làm rõ mối tương quan giữa nhận thức về sử dụng AI trong liêm chính học thuật và thành công học tập của học sinh THPT. Nghiên cứu đã tiến hành khảo sát trên 273 học sinh THPT từ khối 10 đến 12 trên địa bàn TP Hà Nội.
Dữ liệu khảo sát cho thấy AI đã trở thành một công cụ phổ biến và cần thiết đối với học sinh THPT. Gần 60% học sinh sử dụng AI mỗi ngày, chủ yếu cho các mục đích như Tra cứu thông tin (82,1%) và Làm bài tập/dự án (76,6%).
Đáng chú ý, mặc dù công cụ AI tạo sinh ngày càng trở nên phổ biến, phần lớn học sinh vẫn có nhận thức về đạo đức sử dụng AI ở mức Cao (49,8%) và Trung bình (43,6%).
Nhận thức đạo đức là yếu tố dự báo thành công
Phân tích tương quan cho thấy một mối tương quan thuận mạnh mẽ và có ý nghĩa thống kê (r=.610, p=.000) giữa Nhận thức Liêm chính Học thuật AI (AAI) và Thành công Học tập (AC). Phát hiện này khẳng định rằng những học sinh nhận thức rõ ràng và áp dụng các nguyên tắc liêm chính khi tương tác với công cụ AI có khả năng cao hơn trong việc đạt được thành công học tập.
Phân tích theo khối lớp cho thấy Khối 10 thể hiện mối liên hệ mạnh nhất (r=.675). Điều này gợi ý rằng nhóm học sinh mới bước vào THPT này nhạy cảm hơn với các can thiệp giáo dục về liêm chính học thuật AI, và hiệu quả học tập của các em có thể phụ thuộc đáng kể vào việc hiểu và sử dụng đúng công cụ.
Đề xuất bộ hướng dẫn sử dụng AI
Từ kết quả nghiên cứu, nhóm đề tài đã đề xuất xây dựng một bộ Hướng dẫn chi tiết về AI Usage in High School Context nhằm hỗ trợ học sinh sử dụng AI hiệu quả và tuân thủ các giá trị đạo đức liêm chính học thuật. Bộ hướng dẫn này bao gồm các nguyên tắc chung, các hoạt động bị cấm (vi phạm liêm khiết học thuật), và các hoạt động được khuyến khích (hỗ trợ trong học tập và tính minh bạch).
Nghiên cứu khuyến nghị nhà trường nên thay cách quản lý, giám sát chặt chẽ bằng việc nâng cao nhận thức của học sinh về liêm chính học thuật khi sử dụng AI. Việc này sẽ góp phần xây dựng một môi trường học tập chất lượng và có trách nhiệm.
Việc chủ động lựa chọn và thực hiện đề tài nghiên cứu về liêm chính học thuật trong kỷ nguyên AI cho thấy tư duy độc lập, tinh thần học hỏi và ý thức trách nhiệm của học sinh Trường THCS và THPT Nguyễn Siêu trước những vấn đề nổi cộm của thời đại. Đây cũng là minh chứng cho định hướng giáo dục toàn diện mà Nhà trường luôn theo đuổi, học sinh không chỉ học kiến thức trên lớp, mà còn biết nghiên cứu, phản biện, giải quyết những vấn đề xã hội. 
.jpg)
.jpeg)
.png)